Dąb szypułkowy

pochodzenie / występowanie:
Dąb szypułkowy jest rozpowszechniony w całej Europie. Jest niewymagający, potężny, rośnie na suchych i wilgotnych stanowiskach, nie wymaga gleby bogatej w składniki odżywcze, występuje tym samym praktycznie na całym obszarze Górnych Łużyc. Jest głównym gatunkiem lasów grabowo-dębowych, dąbrów z udziałem brzozy i sosny, tak samo jak lasów łęgowych i dębowych buczyn. Należy do rodziny bukowatych.

wygląd:
Drzewo może mieć do 40 m wysokości i osiąga wiek do 1000 lat, w wyjątkowych przypadkach nawet 1400 lat. Dąb szypułkowy można łatwo poznać po liściach, które są odwrotnie jajowate, z nieregularnymi klapami, u nasady sercowato-uszkowate. Pomylić go można tylko z dębem bezszypułkowym. Podczas gdy dąb szypułkowy ma u nasady liścia 2 małe uszka i krótki ogonek, dąb bezszypułkowy nie ma uszek, a ogonek liścia jest wyraźnie dłuższy. Dąb szypułkowy kwitnie od kwietnia, jego kwiaty są prawie niewidoczne. Owoce dębu zwane żołędziami, które dojrzewają od września do października, także łatwo rozpoznać. Żołędzie pozwalają też dobrze odróżnić od siebie obie odmiany dębu. Żołędzie dębu szypułkowego mają 4-6-centymetrowe szypułki, na których może rosnąć 3-5 żołędzi. Owoce dębu bezszypułkowego prawie nie mają szypułki, a żołędzie są ułożone w kształt grona.

wykorzystanie:
Wytrzymałe, twarde i sztywne drewno dębowe można łatwo obrabiać, dlatego znajduje wszechstronne wykorzystanie. Było stosowane w budownictwie, do budowli hydrotechnicznych, wcześniej także do produkcji podkładów kolejowych. We wnętrzach drewno dębowe wykorzystywano do produkcji parkietów, schodów, mebli. Wykonuje się z niego także dobrej jakości sklejkę, beczki, bardzo dobrze sprawdza się jako drewno opałowe. Wcześniej dąbrowy eksploatowano jako źródło drewna i jako pastwiska dla świń, które karmiły się żołędziami. Z powodu wysokiej zawartości garbników żołędzie nadawały się jednak tylko dla świń, dla innych zwierząt gospodarskich – koni i bydła - jako pożywienie są nieodpowiednie. Z odłupanej kory wytwarzano środek do garbowania skóry. Od dębu szypułkowego pochodzi wiele innych uszlachetnionych odmian, które wykorzystuje się przy nasadzaniu i odtwarzaniu parków lub jako zieleń na obszarach zasiedlonych.   

ciekawostka:
Dąb jest postrzegany jako drzewo „niemieckie“. Od pradawnych czasów dąb był symbolem siły, długowieczności i wytrzymałości i jako taki zyskał uprzywilejowaną pozycję zwłaszcza w germańskiej mitologii, gdzie poświęcono go bogu piorunów Thorowi. Jest uważany za niemieckie drzewo narodowe i symbol narodu niemieckiego. Wyższe klasy niektórych niemieckich odznaczeń od swoich wersji niższej rangi różnią się dodaniem dębowych gałązek (zob. Krzyż Żelazny, w wyższej klasie Krzyż Żelazny z mieczem, brylantami i dębową gałązką). We wcześniejszych epokach, przede wszystkim od epoki romantyzmu, dąb jest także symbolem wierności. Dąb szypułkowy, tak samo jak rodzimy dąb bezszypułkowy, zapewnia biotop dla kilkuset gatunków owadów i pożywienie dla ich larw. Żołędzie są ważnym źródłem pożywienia dla wielu ssaków i ptaków, przede wszystkim dla sójki zwyczajnej, która gromadzi na zimę wielkie zapasy żołędzi. Dużej części zapasów sójka jednak nie zużywa i w ten sposób przyczynia się do naturalnego rozprzestrzeniania się dębu. Wiele miejsc zawdzięcza swoją nazwę właśnie dębowi (po niemiecku – Eiche) lub żołędziom, np. Viereichen (Cztery Dęby) pod Weißwasser lub także Dubrauke pod Bautzen.